Hiện nay, trên địa bàn Thành phố có tổng đàn chó, mèo khoảng 493 nghìn con. Mục đích nuôi chó để giữ nhà chiếm khoảng 87,5%, còn lại là nuôi với mục đích khác như: làm cảnh, kinh doanh hoặc làm thực phẩm; Có khoảng 1.013 điểm kinh doanh chó, mèo thương phẩm, giết mổ chó, mèo; 15 cơ sở kinh doanh chó, mèo cảnh. Trong đó, các quận nội thành có: 232 điểm kinh doanh chó mèo thương phẩm, giết mổ chó, mèo, 5 cơ sở kinh doanh chó mèo cảnh; Có 57 cơ sở khám chữa bệnh động vật, trong đó, tại nội thành 39 cơ sở khám chữa bệnh động vật.

Nhu cầu sử dụng chó mèo cảnh (thú cưng) hiện nay trên địa bàn thành phố tăng nhanh nhất là ở các khu vực đô thị, các khu chung cư. Chó mèo là con vật gần gũi với con người có vai trò bảo vệ, cân bằng sinh thái trong môi trường sống, tuy nhiên bệnh dại là một bệnh nguy hiểm gây tử vong cho con người. Theo báo cáo từ trạm Thú y các quận huyện, thị xã từ đầu năm 2018 đến nay trên địa bàn Hà Nội, đã ghi nhận 3 trường hợp tử vong vì bệnh Dại tại huyện Phúc Thọ, Phú Xuyên và Sóc Sơn; 2 mẫu bệnh phẩm có kết quả dương tính với bệnh Dại tại quận Bắc Từ Liêm và Hoàng Mai. Cũng theo số liệu của Trung tâm Y tế dự phòng Hà Nội, tính riêng 5 tháng đầu năm 2018, trên toàn Thành phố đã có 5.098 người bị súc vật cắn được điều trị dự phòng. Trong đó nguyên nhân do chó cắn tới 87%, tiếp đó là mèo 11,7%; dơi, chuột, khỉ ...vv chiếm 1,3%.

Qua phản ảnh của người dân cũng như qua thực tế đi kiểm tra tại các cơ sở thấy việc quản lý chó, mèo nuôi tại các địa phương còn nhiều hạn chế, chưa quan tâm chỉ đạo quyết liệt, việc thả chó rông ra nơi công cộng không chỉ ở vùng nông thôn mà cả ở khu đô thị còn nhiều song việc xử lý vi phạm chưa được thực hiện. Thời gian qua có nhiều người dân hỏi (qua đường giây nóng 02433800115 của Chi cục Thú y Hà Nội) về những quy định của Pháp luật về quản lý chó mèo nuôi. Chúng tôi xin cung cấp những thông tin cần thiết để người dân biết và cùng thực hiện.

Bệnh Dại(Rabies) là bệnh lây truyền giữa động vật và người. Đây là bệnh truyền nhiễm cấp tính ở động vật máu nóng gây ra do vi rút Lyssa và Vesiculo thuộc họ Rhabdoviridae. Động vật sau khi nhiễm vi rút dại có thời gian ủ bệnh khác nhau tùy thuộc loài, độc lực của vi rút và vị trí vết cắn. Vi rút xâm nhập vào cơ thể được nhân lên và hướng tới hệ thần kinh, phá hủy mô thần kinh, gây nên những kích động điên dại và kết thúc bằng cái chết. Loài mắc là động vật máu nóng, chủ yếu là chó, mèo. Đường lây truyền, vi rút xâm nhập qua các vết cắn, vết liếm, vết cào, da, niêm mạc bị tổn thương, vết thương hở.

 Quy định về quản lý chó, mèo nuôi để phòng bệnh Dại:       Đối với chủ nuôi chó, mèo (gọi chung là chủ vật nuôi): Phải đăng ký việc nuôi chó với Ủy ban nhân dân cấp xã tại các đô thị, nơi đông dân cư;Xích, nhốt hoặc giữ chó trong khuôn viên gia đình; bảo đảm vệ sinh môi trường, không ảnh hưởng xấu tới người xung quanh. Khi đưa chó ra nơi công cộng phải bảo đảm an toàn cho người xung quanh bằng cách đeo rọ mõm cho chó hoặc xích giữ chó và có người dắt;Nuôi chó tập trung phải bảo đảm điều kiện vệ sinh thú y, không gây ồn ào, ảnh hưởng xấu tới những người xung quanh;Chấp hành tiêm vắc-xin phòng bệnh Dại cho chó, mèo theo quy định;Chịu mọi chi phí trong trường hợp có chó thả rông bị bắt giữ, kể cả chi phí cho việc nuôi dưỡng và tiêu hủy chó. Trường hợp chó, mèo cắn, cào người thì chủ vật nuôi phải bồi thường vật chất cho người bị hại theo quy định của pháp luật.

Đối với Ủy ban nhân dân cấp xã (phường): Lập sổ quản lý chó nuôi trên địa bàn (bao gồm các thông tin họ tên và địa chỉ của chủ vật nuôi; số lượng chó nuôi; ngày, tháng, năm tiêm phòng vắc-xin dại.Hằng năm trước đợt tiêm phòng phải rà soát, thống kê, cập nhập thông tin về đàn chó nuôi trên địa bàn;Quy định cụ thể việc bắt giữ chó thả rông ở nơi công cộng thuộc địa bàn quản lý; thành lập các đội chuyên trách để bắt chó thả rông và động vật mắc bệnh Dại, có dấu hiệu mắc bệnh Dại; thông báo trên các phương tiện thông tin đại chúng về địa điểm tạm giữ chó bị bắt để chủ vật nuôi đến nhận; áp dụng các biện pháp xử phạt vi phạm hành chính đối với chủ vật nuôi; quyết định biện pháp xử lý chó bị bắt giữ trong trường hợp sau 48 giờ kể từ khi có thông báo mà không có người nhận;Phối hợp với cơ quan quản lý chuyên ngành thú y địa phương tổ chức tập huấn kỹ năng bắt chó thả rông và bắt động vật mắc bệnh Dại hoặc có dấu hiệu mắc bệnh Dại cho các thành viên của đội chuyên trách;Phối hợp với cơ quan y tế tổ chức được tiêm vắc-xin phòng bệnh Dại cho các thành viên của đội chuyên trách theo quy định của ngành y tế.

 Phòng bệnh bắt buộc bằng vắc-xin:  Đối tượng tiêm phòng bắt buộc: Chó, mèo.Thời gian tiêm phòng, hàng năm triển khai chiến dịch tiêm phòng đợt chính vào tháng 3 - 4. Ngoài ra, hàng tháng phải tiêm phòng bổ sung cho đàn chó, mèo mới phát sinh hoặc chó, mèo đã hết thời gian còn miễn dịch bảo hộ.Liều lượng, cách sử dụng theo hướng dẫn của nhà sản xuất vắc-xin.Phạm vi tiêm phòng: Tiêm phòng cho đàn chó, mèo thuộc diện tiêm phòng do cơ quan quản lý chuyên ngành thú y địa phương xác định, bảo đảm tỷ lệ tiêm phòng đạt ít nhất 70% tổng đàn.Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm phối hợp với cơ quan quản lý chuyên ngành thú y địa phương để tổ chức đợt tiêm phòng vắc xin Dại cho chó, mèo trên địa bàn. Trong vòng 07 ngày trước đợt tiêm phòng và trong thời gian triển khai tiêm phòng, Ủy ban nhân dân cấp xã thông báo hằng ngày trên các phương tiện truyền thông cho cộng đồng dân cư trên địa bàn về địa điểm và ngày tiêm phòng.Cơ quan quản lý chuyên ngành thú y địa phương hướng dẫn cụ thể việc tiêm phòng vắc-xin Dại trên địa bàn, thực hiện tiêm phòng và giám sát việc tiêm phòng và cấp Giấy chứng nhận tiêm phòng bệnh Dại cho chủ vật nuôi có chó, mèo được tiêm phòng vắc xin Dại.

Xử lý khẩn cấp ổ dịch Dại động vật:Cơ quan có thẩm quyền thực hiện công bố dịch theo quy định tại Điều 26 của Luật thú y.Tiêm phòng khẩn cấp bao vây ổ dịch, tiêm phòng khẩn cấp vắc-xin dại cho toàn bộ đàn chó, mèo khỏe mạnh trong xã có ổ dịch Dại và các xã tiếp giáp với xã có dịch.Huy động lực lượng tại chỗ hỗ trợ tiêm phòng; người trực tiếp tham gia tiêm phòng phải là nhân viên thú y hoặc người đã qua tập huấn về tiêm phòng Dại.Cơ quan quản lý chuyên ngành thú y địa phương hướng dẫn, quản lý, thực hiện tiêm phòng và giám sát việc tiêm phòng.Ủy ban nhân dân cấp xã tổ chức tiêm phòng vắc-xin Dại cho chó, mèo để bao vây ổ dịch.Ủy ban nhân dân các cấp có trách nhiệm thực hiện nhiệm vụ quy định tại Điều 9 của Luật thú y. Các tổ chức, cá nhân có liên quan có trách nhiệm triển khai các biện pháp phòng, chống dịch theo quy định (tại Điều 25, 27, 28, 29, 30 của Luật Thú y).Người tham gia xử lý ổ dịch Dại phải sử dụng bảo hộ cá nhân phù hợp (bao gồm kính bảo vệ mắt, khẩu trang y tế, găng tay, ủng và quần áo bảo hộ) theo hướng dẫn của cơ quan y tế.

Giám sát bệnh Dại: Giám sát lâm sàng là biện pháp chủ yếu nhằm phát hiện sớm các ca bệnh dại ở động vật.Đối tượng giám sát chủ yếu là đàn chó nuôi ở vùng có ổ dịch cũ, địa bàn có nguy cơ cao, địa bàn có chó nghi mắc bệnh Dại cắn người gây tử vong do lên cơn Dại.Chủ vật nuôi có trách nhiệm thường xuyên theo dõi, giám sát chó, mèo nuôi của gia đình, nếu phát hiện con vật vô cớ cắn, cào người hoặc tấn công động vật khác thì phải cách ly và báo ngay cho chính quyền địa phương hoặc cơ quan thú y nơi gần nhất.Cơ quan quản lý chuyên ngành thú y địa phương xác định vùng có ổ dịch cũ, địa bàn có nguy cơ cao phát bệnh Dại, phối hợp với các cơ quan chức năng của ngành y tế xây dựng, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt và thực hiện Kế hoạch giám sát bệnh dại trên địa bàn.

Xử lý động vật khi có ổ dịch Dại xảy ra:

Động vật mắc bệnh Dại, có dấu hiệu mắc bệnh Dại được xử lý như sau:Tiêu hủy bắt buộc động vật chết, động vật mắc bệnh Dại.Khuyến khích tiêu hủy chó, mèo có dấu hiệu mắc bệnh Dại; trường hợp không tiêu hủy phải nuôi cách ly để theo dõi trong vòng 14 ngày, nếu phát bệnh Dại thì phải tiêu hủy theo quy định;Khuyến khích tiêu hủy chó, mèo chưa được tiêm phòng vắc xin Dại nhưng đã tiếp xúc với chó, mèo mắc bệnh Dại; trường hợp không tiêu hủy phải nuôi cách ly để theo dõi trong vòng 14 ngày, nếu phát bệnh Dại thì phải tiêu hủy theo quy định;Chó, mèo vô cớ cắn, cào người phải nuôi cách ly để theo dõi trong vòng 14 ngày, nếu phát bệnh Dại thì phải tiêu hủy theo quy định.Đối với chó, mèo khỏe mạnh trong vùng có dịch bệnh Dại phải thực hiện nuôi nhốt trong thời gian có dịch.

Việc xử lý động vật mắc bệnh phải được thực hiện ngay khi có kết quả xét nghiệm dương tính với bệnh Dại hoặc được cơ quan quản lý chuyên ngành thú y địa phương kiểm tra, xác minh và kết luận động vật bị mắc bệnh Dại.Việc xử lý tiêu hủy động vật mắc bệnh Dại theo quy định.

Chẩn đoán xét nghiệm bệnh:Loại bệnh phẩm là đầu của chó, mèo mắc bệnh, chết.Kỹ thuật lấy mẫu bệnh phẩm, người lấy mẫu bệnh phẩm xét nghiệm bệnh dại phải sử dụng bảo hộ cá nhân gồm găng tay dày hoặc đeo 3 lớp găng tay, kính bảo vệ mắt, khẩu trang y tế, tạp dề, ủng cao su;Cố định phần đầu của xác chó, mèo, dùng dao cắt đầu ở vị trí đốt Atlas đầu tiên sau gáy.Bao gói và bảo quản thực hiện bọc 3 lớp nilon và cho vào hộp bảo ôn có đá lạnh để bảo quản; dán nhãn, ghi rõ bệnh phẩm đã lấy. Chuyển ngay bệnh phẩm đến phòng thử nghiệm được cơ quan có thẩm quyền công nhận. Bệnh phẩm phải được gửi kèm theo phiếu gửi Mẫu bệnh phẩm, ghi rõ bệnh sử, triệu chứng, đặc điểm dịch tễ. Nếu chưa gửi đi xét nghiệm ngay thì giữ trong ngăn mát tủ lạnh từ 2°C đến 8°C tối đa trong 48 giờ.

Trường hợp không may người bị chó, mèo cắn cần đưa ngay đến cơ sở y tế gần nhất để được tư vấn và áp dụng các biện pháp phòng trị kịp thời.

Rất mong sự quan tâm hơn nữa của các cấp các ngành về thực hiện các quy định về phòng chống bệnh dại; đối với người chăn nuôi cần tuân thủ những quy định nêu trên để không xảy ra những trường hợp đáng tiếc khi bị chó, mèo dại cắn./.