Xuất phát từ thực tế nhiều năm trở lại đây, tình hình chăn nuôi của thành phố Hà Nội liên tục xảy ra tình trạng chăn nuôi được mùa rớt giá, thậm chí mất mùa cũng rớt giá, nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng trên là do thiếu sự liên kết hợp tác trong chăn nuôi tiêu thụ sản phẩm để đáp ứng nhu cầu thực phẩm an toàn cho người tiêu dùng cũng như cân đối Cung- Cầu trong sản xuất và tiêu dùng của xã hội.

           Xuất phát từ thực tế nhiều năm trở lại đây, tình hình chăn nuôi của thành phố Hà Nội liên tục xảy ra tình trạng chăn nuôi được mùa rớt giá, thậm chí mất mùa cũng rớt giá, nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng trên là do thiếu sự liên kết hợp tác trong chăn nuôi tiêu thụ sản phẩm để đáp ứng nhu cầu thực phẩm an toàn cho người tiêu dùng cũng như cân đối Cung- Cầu trong sản xuất và tiêu dùng của xã hội. Nhìn từ thực tế chúng ta thấy từ người sản xuất cung cấp nguyên liệu đầu vào cho chăn nuôi đến người chăn nuôi, giết mổ, chế biến và tiêu thụ sản phẩm cơ bản mua bán theo kiểu tự do không qua hợp đồng kinh tế, thiếu sự ràng buộc, hợp tác, mạnh ai nấy làm, tư lợi nên người yếu thế thiệt thòi nhất vẫn là người chăn nuôi và người tiêu dùng sản phẩm, giá thực phẩm bán ngoài thị trường vẫn đắt đỏ nhưng tư thương mua của hộ chăn nuôi nhiều lúc thấp dưới cả giá thành sản xuất nên người chăn nuôi phải phá đàn, đến khi nguồn cung thiếu hụt tư thương mua với giá cao hơn, chăn nuôi có lãi thì người dân lại đua nhau đầu tư vào chăn nuôi nên nguồn cung thừa dẫn đến tình trạng trên cứ lặp đi lặp lại không ngừng. Mặt khác, do không liên kết sản xuất theo chuỗi nên không truy xuất được nguồn gốc sản phẩm, thực phẩm mất an toàn cũng không cũng không quy được trách nhiệm trực tiếp của người nào gây ra. Chính từ cách làm ăn đứt đoạn, tư lợi, thiếu liên kết như trên mà dẫn đến người sản xuất không quan tâm tới chất lượng sản phẩm, kể cả việc sử dụng chất cấm, nhồi tăng cân, các hình thức gian lận để thu nhặt lợi ích riêng.

 Do vậy, đến năm 2011 Trung tâm phát triển chăn nuôi đã hoàn thiện quy trình xây dựng chuỗi liên kết chăn nuôi tiêu thụ sản phẩm và xác định đây là nhiệm vụ trọng tâm mà Trung tâm cầm phải có để phát triển chăn nuôi được ổn định bền vững. Cũng từ thời gian đó Trung tâm đã triển khai thực hiện điểm cách làm trên và đến năm 2013 đã xây dựng được 8 chuỗi liên kết chăn nuôi tiêu thụ sản phẩm. Trên cơ sở kết quả đạt được, Trung tâm đã đề xuất bổ sung chức năng nhiệm vụ mới đó là xây dựng chuỗi liên kết chăn nuôi tiêu thụ sản phẩm và xác nhận nguồn gốc xuất xứ sản phẩm chăn nuôi cho các chuỗi liên kết. Đến năm 2014 Trung tâm  đã được Sở Nội Vụ Hà Nội chấp thuận tại Công văn số 46/SNV-QLSN ngày 7/1/2014 về việc kiện toàn chức năng, nhiệm vụ và tổ chức bộ máy Trung tâm phát triển chăn nuôi Hà Nội và Sở Nông nghiệp & PTNT Hà Nội bổ sung chức năng nhiệm vụ tại Quyết định số 74/QĐ-SNN ngày 25/01/2014 về việc quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn; cơ cấu tổ chức bộ máy Trung tâm phát triển chăn nuôi Hà Nội.

          Ý nghĩa của việc thực hiện nhiệm vụ xây dựng chuỗi liên kết chăn nuôi tiêu thụ sản phẩm và xác nhận nguồn gốc xuất xứ sản phẩm chăn nuôi là nhằm hướng tới các lợi ích sau: giải quyết tình trạng chăn nuôi thiếu ổn định bền vững được mùa rớt giá; để điều hòa lợi ích trong các khâu, liên kết hợp tác các khâu để tạo gia những giá trị mới, tiện ích và các bên cùng có lợi góp phần chăn nuôi ổn định bền vững; để doanh nghiệp tiêu thụ có kế hoạch tiêu thụ đặt hàng với người sản xuất dẫn đến cân đối cung cầu trong nội bộ chuỗi liên kết góp phần ổn định sản xuất của chuỗi và khi có nhiều chuỗi liên kết sẽ tạo ra cân đối Cung- Cầu góp phần ổn định tương đối giá tiêu dùng toàn xã hội trong tương lai; nhằm giải quyết vấn đề an toàn thực phẩm do xây dựng chuỗi liên kết tạo nên, tạo tiền đề cho việc xác nhận nguồn gốc xuất xứ sản phẩm chăn nuôi; nâng cao năng lực cạnh tranh của những người sản xuất có liên kết so với người sản xuất không có liên kết, đồng thời đây cũng là giải pháp rất quang trọng cho ngành chăn nuôi tham gia vào quá trình hội nhập quốc tế thành công.

Việc xây dựng chuỗi liên kết chăn nuôi tiêu thụ sản phẩm là việc liên kết từ người cung cấp nguyên liệu đầu vào cho chăn nuôi với người chăn nuôi(liên kết giữa người chăn nuôi với người chăn nuôi để thành tổ chức liên kết như chi hội, hiệp hội, hội chăn nuôi tiêu thụ, tổ hợp tác, hợp tác xã chăn nuôi… để tự xây dựng chuỗi chăn nuôi tiêu thụ hoặc để thành tổ chức có đủ sức mạnh liên kết với các doanh nghiệp…), người giết mổ, chế biến và tiêu thụ sản phẩm để cung cấp ra thị trường những sản phẩm phù hợp với nhu cầu của người tiêu dùng trên cơ sở ràng buộc chặt chẽ về quyền lợi và trách nhiệm của các bên. Việc liên kết này sẽ tạo ra những giá trị mới như khi các hộ chăn nuôi liên kết để mua chung bán chung thì sẽ tiện ích hơn, giá rẻ hơn, bình đẳng hơn trong quan hệ mua và bán với đối tác. Xét về lợi ích lâu dài thì liên kết chuỗi sẽ có lợi hơn cho tất cả các thành viên tham gia so với cách làm cũ vì lý do thứ nhất là tạo ra sự ổn định và an nhàn hơn khi từng thành viên không phải lo giành dật lợi ích của nhau khi mà lợi ích được điều phối hài hòa cho tất cả các khâu. Thứ hai là khi có liên kết chuỗi sẽ chú ý tới chất lượng sản phẩm đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng với thực trạng hiện nay người tiêu dùng chưa yên tâm về chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm thì người tiêu dùng sẽ chọn sản phẩm của chuỗi, như vậy lợi nhuận trên 1 đơn vị sản phẩm có thể ít hơn cách làm cũ, nhưng tiền lãi thu về sẽ nhiều hơn do sản xuất ra và bán ra được nhiều sản phẩm hơn, điều này còn chưa tính đến việc nếu không hợp tác thành chuỗi hoặc tự mình làm 1 chuỗi từ chăn nuôi đến tiêu thụ thì tương lai những người sản xuất cung cấp đầu vào cho chăn nuôi, người chăn nuôi, người chế biến, giết mổ không có liên kết chuỗi sẽ không thể cạnh tranh được với những người có liên kết chuỗi và tất yếu sẽ bị quy luật thị trường đào thải và không còn khả năng tồn tại.

Để triển khai thực hiện những nhiệm vụ trên, Trung tâm phát triển chăn nuôi Hà Nội đã xây dựng 5 văn bản chỉ đạo, 12 kế hoạch để các phòng, Trạm phát triển chăn nuôi trực thuộc và cán bộ toàn Trung tâm triển khai thực hiện các hoạt động trên thực tế để hỗ trợ cho công tác xây dựng chuỗi liên kết chăn nuôi tiêu thụ sản phẩm; đã chỉ đạo tổ chức trên 20 hội nghị phát triển trang trại kết hợp tuyên truyền tư vấn xây dựng chuỗi liên kết chăn nuôi tiêu thụ sản phẩm tới các hộ chăn nuôi, hợp tác xã chăn nuôi, các doanh nghiệp chăn nuôi tiêu thụ sản phẩm trên địa bàn 16 huyện, thị xã với hàng nghìn người tham dự; đã tổ chức nhiều hội nghị tuyên truyền tư vấn và ký kết hợp tác xây dựng chuỗi liên kết chăn nuôi tiêu thụ sản phẩm tới các hộ chăn nuôi, hợp tác xã chăn nuôi, các doanh nghiệp chăn nuôi tiêu thụ sản phẩm với hàng ngàn lượt người tham dự; đã ký kết 21 văn bản hợp tác xây dựng chuỗi liên kết chăn nuôi tiêu thụ sản phẩm với các doanh nghiệp đầu mối xây dựng chuỗi, xây dựng hàng trăm bộ tài liệu tư vấn, hướng dẫn triển khai thực hiện về công tác xây dựng chuỗi liên kết chăn nuôi tiêu thụ sản phẩm cho các đối tác tham gia xây dựng chuỗi; hợp tác với nhiều cơ quan đơn vị, các doanh nghiệp, các chuyên gia để phối hợp với các phòng, Trạm phát triển chăn nuôi trực thuộc và cán bộ của Trung tâm triển khai thực hiện các nội dung cụ thể; đã chọn và nhóm những người đủ cho việc hình thành khép kín các khâu từ chăn nuôi đến tiêu thụ sản phẩm để để tạo thành 1 chuỗi, tư vấn các nội dung, nhiệm vụ cụ thể của từng tác nhân tham gia chuỗi để vận hành hoạt động của chuỗi; đã thiết lập 6 bộ hồ sơ vận hành của 6 chuỗi bao gồm Hợp đồng mua bán cung cấp dịch vụ của các bên, điều lệ và quy chế hoạt động của chuỗi, quy chế quản lý chất lượng, các quy trình công nghệ chăn nuôi, chế biến, giết mổ, đăng ký nhãn hiệu sản phẩm…

Kết quả việc thực hiện nhiệm vụ mới kể trên từ năm 2011 đến nay: Đã xây dựng được 21 chuỗi liên kết chăn nuôi tiêu thụ sản phẩm (gồm 08 chuỗi liên kết về lợn thịt; 8 chuỗi liên kết về gia cầm; 4 chuỗi liên kết gồm cả lợn và gia cầm; 01 chuỗi liên kết về bò sữa). Một số sản phẩm của chuỗi đã tạo được uy tín, được nhiều người tiêu dùng biết đến như trứng gà Tiên Viên, trứng gà 729, Thịt lợn hữu cơ Bảo Châu, thịt lợn sinh học...Trong đó năm 2015, đã phát triển thêm 3 chuỗi chăn nuôi – tiêu thụ thịt lợn an toàn được nuôi bằng thức ăn sinh học với sự vào cuộc của các huyện, UBND xã nhằm gắn chăn nuôi với giết mổ và tiêu thụ ngay tại địa phương, kết hợp với doanh nghiệp ký tiêu thụ sản phẩm để bán tại các cửa hàng tiện ích, cửa hàng thực phẩm an toàn ở các quận nội thành như tại xã Thọ Lộc – Phúc Thọ, xã Cấn Hữu – Quốc Oai, xã Vân Tảo – Thường Tín. Tổng sản lượng sản phẩm của các chuỗi liên kết chăn nuôi – tiêu thụ sản xuất ra trong năm đạt 4,5 nghìn tấn thịt lợn; 3,1 nghìn tấn thịt gia cầm; 140 triệu quả trứng gia cầm; 29 nghìn tấn sữa tươi.

Trên cơ sở những kết quả đạt được, UBND Thành phố đã phê duyệt dự án “Chuỗi sản xuất và cung cấp sản phẩm chăn nuôi đảm bảo an toàn thực phẩm trên địa bàn thành phố Hà Nội giai đoạn 2016 – 2020” tại Quyết định số 5818/QĐ-UBND ngày 30/10/2015 và đã có quyết định thành lập 5 Hội chăn nuôi tiêu thụ sản phẩm gồm gà đồi Ba Vì, gà đồi Sóc Sơn, gà Mía Sơn Tây, trứng vịt Liên Châu, vịt Vân Đình. Việc thành lập các Hội là một bước quan trọng nhằm bảo tồn, phát triển ổn định và đưa sản phẩm “đặc sản” của Thủ đô ra tiêu thụ rộng rãi trên thị trường. Đến nay các Hội đã tổ chức Đại hội, kiện toàn bộ máy tổ chức, ổn định số lượng hội viên để chính thức đi vào hoạt động. Trong đó điển hình có Hội chăn nuôi tiêu thụ gà đồi Sóc Sơn, gà đồi Ba Vì đã lập kế hoạch sản xuất, ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm với doanh nghiệp tiêu thụ. Đang tiếp tục tư vấn, hỗ trợ các Hội hoàn thiện hồ sơ đăng ký nhãn hiệu tập thể “ Gà đồi Sóc Sơn” “ Gà đồi Ba Vì” “Gà Mía Sơn Tây” “ Trứng vịt Liên Châu” “ Vịt Vân Đình” gửi Cục Sở hữu trí tuệ.

Từ những nhiệm vụ mới đã đề xuất ở trên và quá trình triển khai thực hiện nhiệm vụ đã tạo ra cách làm mới, đồng bộ cho công tác phát triển chăn nuôi của thành phố Hà Nội và nâng cao năng lực, phương pháp tư duy và làm việc bài bản cho đội ngũ cán bộ trong hệ thống của Trung tâm phát triển chăn nuôi Hà Nội./.